De muren van het koor

Als je in een Katolieke Kerk staat, zeker een met een neogotisch interieur zoals de Onze-Lieve-Vrouwe-Ten-Hemelopneming in Zwolle, is er heel veel te zien. Overal waar je kijkt zie je prachtige schilderijen, standbeelden en glas in lood ramen. Als je door de kerk loopt wordt je aandacht van het ene naar het andere getrokken, maar sommige dingen merk je niet zo snel op. Bijvoorbeeld de muren, muren zijn er niet voor gemaakt om je aandacht te trekken, maar ze zijn op de achtergrond van alle andere dingen die wel je aandacht trekken. Maar ook deze muren zijn interessant en hebben een verhaal te vertellen. Hier zal het verhaal van muren van het koor verteld worden. Het onderste gedeelte van de muren van het koor van de Onze-Lieve-Vrouwe-Ten-Hemelopneming is versierd met prachtige tegels. Maar wat is de betekenis van deze tegels en waarom zijn ze in zo’n prominente plek geplaatst?

Mirthe Schuurmans, 5 november 2021

Helaas is het zelfs aan het einde van dit artikel nog steeds niet duidelijk wat precies de betekenis is achter de wandtegels van het koor. Het kunnen draken zijn, het kunnen basilisken zijn of zelfs iets heel anders. Helaas hebben Mengelberg of de andere leden van het Bernulphusgilde hier nooit over geschreven. Desondanks is de kans zeer reëel dat Mengelberg zich direct of indirect heeft laten inspireren door de dierlijke ontwerpen van Perzische zijde. Maar ook al is er niet veel te zeggen over de iconografie, er is wel iets te zeggen over de effecten van deze tegels. Allereerst stralen ze status uit, ze zijn helder en kleurrijk en erg duur om te maken. Ze waren ook erg tijdrovend, omdat ze allemaal met de hand werden geschilderd, maar toch bijna identiek lijken. Daarnaast werden ze geproduceerd door de internationaal bekende tegelmaker Jan Schillemans en ontworpen door Friedrich Mengelberg, die ook behoorlijk naam voor zichzelf had gemaakt. Beiden maakten deel uit van het Bernulphusgilde waardoor de tegels nog meer naamsbekendheid kregen. Maar deze tegels hebben ook een ander effect. Hun plaatsing in de kerk is heel belangrijk. Door hun onderscheidende ontwerp in vergelijking met bijvoorbeeld de tegels van het transept kunnen ze een nog bijzonderdere plaats van het koor maken. Door hun gordijn achtige ontwerp scheiden ze de heilige ruimte van het koor af en omlijsten ze het ciborium altaar. Dus ook al kennen we de betekenis van deze tegels niet, je kunt toch genieten van hun effecten en schoonheid.